رشت، نگین انگشتری شهرهای ایران

   شهرستان رشت،  با داشتن قابلیت ‌ها و جاذبه‌ های گردشگری طبیعی، تاریخی و فرهنگی به عنوان یکی از قطب‌های گردشگری در کشور شناخته می ‌شود.

 بهره‌ برداری بهینه از منابع و قابلیت‌ های گردشگری مناطق و هدایت سرمایه‌گذاری ‌ها در ایجاد زیرساخت ‌های لازم یکی از مهمترین راهبردها در برنامه‌‌ریزی‌ های توسعه به شمار می‌ رود.

 شناخت و معرفی جاذبه‌ های گردشگری اعم از جاذبه‌ های اکوتوریسم، تاریخی و فرهنگی مذهبی در شهر رشت می ‌تواند در شکوفایی این صنعت و جذب گردشگران بسیار مفید باشد.

 اهمیت اکوتوریستی گیلان از نظر برخورداری از سواحل زیبای دریا، تالاب ‌ها و مناظر منحصر به‌ فرد منطقه، مناطق کوهستانی و جنگل‌های زیبا با گونه منحصر به‌ فرد، جاذبه‌های فرهنگی و تاریخی موجود در استان و شهر رشت، واقع شدن در مسیر عبوری قزوین، رشت و اردبیل، مجاورت با کشورهای همسایه به‌ویژه آذربایجان از مسیر آستارا، مجاورت با بندر انزلی با توجه به سابقه تاریخی و منطقه آزاد انزلی و‌ غیره از ضرورت‌ های طرح راهبردی توسعه گردشگری شهر رشت است.

 وجود زیارتگاه‌ها، اماکن مذهبی همچون مقبره خواهر امام، بقاع متبرکه آقا سید ابراهیم و آقا سید عباس، مقبره دانای علی، بقعه بی بی رقیه و مساجد صفی و حاج صمدخان و همچنین آرامگاه میرزاکوچک خان جنگلی سالانه باعث جذب گردشگران زیادی می ‌شود.

مسئولان باید تمامی گردشگران را در شهر رشت با هر وضع مالی بالا، پائین و متوسط جای دهند چرا که صنعت گردشگری نقش مهمی در پویایی اقتصادی دارد.

لزوم ارتقای ضریب ماندگاری گردشگران در رشت

شهرستان زیبای رشت مهمترین منطقه استان گیلان است و این منطقه سرسبز و زیبا را هیچ قلمی یارای توصیف ندارد و فقط باید به نظاره نشست.

چشم اندازها و مناظر طبیعی این منطقه به قدری پرجلوه و باشکوه هستند که توان توصیف را از هر کس گرفته و فقط دیدن را یادآور می شوند.

همچنین مهمترین صنایع دستی این شهرستان را سبد بافی، حصیربافی، نمدمالی، صنعت ریسندگی و بافندگی، صنایع چوب کاری و سفال گری تشکیل می دهند که به طور کامل در صنایع دستی استان گیلان آورده شده است.

هزاران اثر طبیعی از قبیل انواع چشمه های طبیعی و آب معدنی، جنگل های پرشکوه، سواحل کم نظیر دریای خزر، روستاها و دهکده های ساحلی و جنگلی، رودخانه های پرآب و خروشان آبشارهای متعدد به همراه هزاران  اثر تاریخی از قبیل عمارت ها و کاخ ها، امام زاده ها و... تنها برخی از جاذبه های این شهرستان با ارزش استان گیلان را شامل می شوند.

 صنعت گردشگری در جهان توسعه فراوانی یافته و بسیاری از کشورها از این راه توانسته‌ اند وضعیت خود را بهبود ببخشند و از مشکلاتی مانند بیکاری، پائین بودن سطح درآمد سرانه و کمبود درآمد ارزی خویش بکاهند.

 صنعت توریسم بزرگ‌ترین و متنوع‌ترین صنعت در دنیا به حساب می‌آید و بسیاری از کشورها این صنعت پویا را منبع اصلی درآمد، اشتغال‌زایی، رشد بخش خصوصی و توسعه زیرساخت‌ها می‌دانند.

  این صنعت گردشگری امروزه به قدری در توسعه اقتصادی و اجتماعی کشورها اهمیت دارد که اقتصاددانان آن را صادرات نامرئی نیز می ‌نامند.

 این شهرستان با داشتن جلوه های مهم و بی بدیل گردشگری نقش مهمی در توسعه اقتصادی استان دارد بنابراین مسئولان باید به ایجاد زیر ساخت های این صنعت توجهی ویژه داشته باشند.  

با وجود این " چشمه آب شور لاکان " که از جاذبه های مهم طبیعی شهرستان رشت است در میانه جاده روستای " آقاداناپیر " قرار دارد که در شرق آن، جنگل انبوه و زیبا دامن گسترده است.

آب چشمه به دلیل برخورداری از نمک فراوان، شور است و به این دلیل " آب شور " نیز نام گرفته است، مردم منطقه چشمه مزبور را مقدس و آب آن را شفابخش می ‌دانند و در فصل تابستان برای درمان بیماریهای پوستی با آب چشمه حمام می ‌کنند.

" چشمه چشما گل سه شنبه " در روستای طالم سه شنبه بخش سنگر در 12 کیلومتری جاده رشت - قزوین واقع شده است، آب چشمه به رودخانه مجاور می ریزد و آب دهی آن در حدود یک لیتر در ثانیه است.

اراضی اطراف چشمه رسی و دیواره های آن از ماسه سنگ تشکیل شده اند، در کنار چشمه درختی بسیار تنومند دیده می شود که مورد احترام اهالی است، از آب معدنی چشمه در درمان بیماریهای پوستی به ویژه جوش های صورت و بدن استفاده می شود.

" آرامگاه نظام الدین و دکتر حشمت " از جلوه های تاریخی - مذهبی شهرستان رشت است که در مسجد محله چله خانه قرار دارد، بر حسب نوشته لوح بقعه نسب وی را به امام علی النقی (ع) رسانده و ایشان را فرزند آن امام بزرگوار می دانند.

گذشته از بقعه و مسجد چله خانه در محوطه حیاط، گورستان چله خانه قرار دارد که از مشهورترین قبور آن آرامگاه شهید راه آزادی ایران " دکتر حشمت طالقانی " از مبارزان جنگل و همرزم میرزا کوچک خان جنگلی است که قبل از انقلاب در گوشه ای از حیاط و در اتاقی قرار داشت که بعد از انقلاب در بازسازی مجدد آرامگاه دیوارهای اتاق تخریب و اینک آرامگاه در محوطه ای باز با سنگ قبری جدید قرار دارد.

بر سنگ قبر مزار زنده یاد دکتر حشمت که در روز چهارشنبه چهارم اردیبهشت ماه سال 1298 خورشیدی در قرق کارگزاری رشت از سوی عمال حکومت مرکزی اعدام شد، نوشته شده است: " آرامگاه شهید راه حریت و استقلال ایران، مرحوم جنت مکان، خلد آشیان، دکتر حشمت جنگلی طالقانی نوری الاصل، همقدم و رفیق میرزاکوچک خان جنگلی طاب ثراه، به تاریخ اردیبهشت ماه سال 1298 ه.ش."

" هرگز نمیرد آنکه دلش زنده شد به عشق                                 ثبـت است بر جریـده عـالم دوام مــا "

سید محمد تقی میرابوالقاسمی درباره آرامگاه دکتر حشمت می نویسد:" جسد بی جان دکتر حشمت را در حیاط مسجد چله خانه دفن کردند و مدت ها نهال درختی نشانه گورش بود تا اینکه بعد از سال 1330 بنای آرامگاهی بر آن ساختند. "

گردشگران " آرامگاه میرزا کوچک خان جنگلی " را همچون نگین انگشتری در برمی گیرند

" آرامگاه میرزا کوچک خان جنگلی " معروف به سردار جنگل از جاذبه های تاریخی ملی کشور است در جنوب شهر رشت، در محله سلیمان داراب واقع شده است.

یونس معروف به میرزا کوچک پسر میرزا بزرگ از مردم رشت و ساکن استاد سرا در خانواده ‌ای متوسط در روستای زیدخ از توابع فومنات تولد یافت، تحصیلات مقدماتی را در مدرسه حاجی حسن در صالح آباد رشت و مدرسه جامع گذرانید؛ آنگاه به تهران آمد و در مدرسه محمودیه به تحصیل پرداخت.

از آنجائیکه شور میهن پرستی در سرداشت قدم به میدان مبارزه گذاشت، از همان دوران تحصیل حامی مظلومان و دشمن ستمگران بود، اگر کسی نسبت به شخص ستمی روا می داشت میرزا با ظالم مبارزه می‌ کرد.

هیکلی بزرگ و بازوانی ورزیده، پیشانی باز و چهره‌ ای خندان داشت، در ادب و تواضع نیز مشهور و بسیار عفیف و معتقد به فرائض دینی و مؤمن به اصول اخلاقی، مردی ساکت، متفکر و سخنانش سنجیده و گاه آمیخته به لطیفه و مزاح بود.

نهضت جنگل به رهبری روحانی مبارز میرزا کوچک خان جنگلی (1257- 1300هجری شمسی) و با اندیشه اتحاد دنیای اسلام مدتها به مبارزه علیه استبداد محمدعلی شاه قاجار و استعمار دولتهای خارجی روس و انگلیس پرداخت، اما نفوذ هواداران کمونیست در سران نهضت و خیانتشان علیه نهضت جنگل، باعث شد تا میرزا و یاران وفادارش در حمله نیروهای دولتی رضاخان به اعماق جنگل پناه ببرند.

سرانجام میرزا در اثر سرما، برف و بوران کوه های گیلوا جان به جان آفرین تسلیم کرد، دشمنانش سر او را از بدن جدا و برای رضاخان به ارمغان آوردند.

" موزه رشت " که از دیدنی های خاطره انگیز برای گردشگران است با قدمتی ۷۰ سال با زیربنای ۵۶۰ مترمربع در خیابان طالقانی واقع شده است، ساخت این موزه منسوب به میرزا حسین کسمایی از یاران میرزا کوچک جنگلی است.

موزه رشت با تشکیل سازمان میراث فرهنگی کشور در اختیار مدیریت و برنامه ریزی موزه ها و نمایشگاهها قرار گرفت و پس از مرمت اساسی در دهم مهر ماه سال ۱۳۶۷ بازگشایی شد، این موزه از دو بخش مردم شناسی و باستان شناسی تشکیل شده است.

بخش مردم شناسی به صحنه های بازسازی شده از زندگی مردم و تندیس بومی گیلان است و بخش باستان شناسی موزه به اشیاء و آثار باستان شناسی کشف شده در نقاط مختلف گیلان به ویژه تپه های مارلیک رودبار اختصاص داد.

" عمارت کلاه فرنگی "  گردشگران را بسوی خود فرا می خواند

" عمارت کلاه فرنگی " از دیگر جاذبه های دیدنی رشت است که سالانه گردشگران زیادی را به سوی خود فرا می خواند، این عمارت در کنار رودخانه گوهررود در ضلع جنوبی پارک محتشم با بام سفالی همکف در دو طبقه ساخته شده و فرم ییلاقی آن به صورت دو، هشت ضلعی مربع است که در کنار یکدیگر قرار گرفته اند که در کل فرم زیبایی به ساختمان داده اند.

بانی این عمارت " صادق اکبر محتشم الملک " ملقب به سردار معتمد از مالکین و حکام گیلان در صدر مشروطیت ۱۳۲۷ هجری قمری بوده و دلیل انتخاب نام کلاه فرنگی بر روی این بنا شباهت فراوانی که طبقه فوقانی این بنا به کلاه سیلیندری (فرنگی) داشته، می دانند.

" دانای علی " که از بقعه های معروف شهر رشت است سالانه میزبان زائران زیادی بوده و به نوعی گردشگرپذیر مذهبی استان گیلان محسوب می شود.

وی در سال ۱۲۱۲ هجری قمری در خانواده ای مذهبی در روستای سیاه اسطلخ در حومه رشت به دنیا آمد. تحصیلات وی اطلاعی در دست نیست و آنچه از لابلای روایات بر می آید این است که وی عارفی وارسته و مردی متقی و پرهیزگار بوده که به مقام " ابدالی " رسیده بود، که در عرفان به معنای انسان کامل است، که در این راستا لقب دانا که مترادف " انسان کامل " است را به خود اختصاص داد.

از کرامات این بزرگوار طیر الارض و آگاهی کامل به اسماء اعظم بوده است، گفته اند وی نماز ظهر را در رشت و نماز عصر را در مکه معظمه می خواند، مرقد مطهر وی در خیابان طالقانی رشت قرار دارد.

" مسجد صفی " از جاذبه های تاریخی - مذهبی و از قدیمی ترین مساجد شهر رشت محسوب می شود، " حسن بیک روملو " این مسجد را مسجد سفید خوانده است و می نویسد که شاه اسماعیل هنگام فرار از اردبیل به گیلان، چند روزی را نزدیک این مسجد گذرانده است و همچنین احتمال می رود که پس از کشته شدن محمد باقر میرزا معروف به شاه صفی، نام " سفید " به مرور زمان پس از قتل وی در جوار این مسجد به صفی تبدیل شده باشد.

" چاه صاحب الزمان " از دیگر جلوه های دیدنی است که در این مسجد قرار دارد، مردم به دیده احترام بدان می نگرند، شبهای جمعه بر سر این چاه می آیند و نامه های را که برای حضرت قائم نوشته اند در آن چاه می اندازند پس از انداختن نذورات در چاه، آب آن را برای تبرک و ادامه سلامتی با خود می برند و می نوشند.

" کتابخانه ملی رشت " کهن ترین کتابخانه مستقل عمومی در کشور و از آثار تاریخی گردشگری در گیلان است، فکر تاسیس کتابخانه ملی در سال ۱۳۰۶ از سوی " محمد علی تربیت " رئیس اداره فرهنگ گیلان در زمینه اهدایی شهرداری رشت به این اداره مطرح شد.

در روز ۱۶ آذر ماه سال ۱۳۰۶ هجری شمسی جمعیتی به نام نشر معارف گیلان که هدف آن ساخت کتابخانه ملی بود، تشکیل شد و سرانجام در روز پنجشنبه ۱۹ مهر ماه ۱۳۱۳ همزمان با جشن هزاره حکیم ابوالقاسم فردوسی کتابخانه مزبور گشایش یافت.

ساخت این بنا همزمان با ساخت و ساز یک سلسله ابنیه اداری و عام المنفعه در شمال ایران در دوره عهد پهلوی اول انجام گرفت و نوع معماری آن تقلیدی از معماری شرق اروپاست.

" باغ محتشم " گردشگران را متحیر می کند

" باغ محتشم " از جلوه های طبیعی رشت که سالانه گردشگران زیادی را مسحور و افسون خود می کند، این باغ از قدیمی ترین بوستانهای شهر رشت و گیلان محسوب می شود که در قرن ۱۳ از سوی " اکبر محتشم الملک " مطابق با الگوی باغ بزرگ طرابوزان ساخته شده است.

این بوستان دارای مساحتی افزون ۱۲۰ هزار متر مربع بوده که با هزاران اصله درخت خیابانهای مشجری پدید آورده است، دقت در خیابان بندی و رعایت فواصل درختان و دقت در محوطه سازی و بهره گیری از روشهای علمی در ساخت این پارک موجب شده مکان مزبور به یکی از زیباترین پارکهای ایران از زمان ساخت تاکنون، تبدیل شود.

همچنین این باغ از امکانات متنوعی از قبیل وسایل بازی کودکان، شهربازی، کتابخانه و زمینهای ورزشی برخوردار است.

" بوستان دانشجو" از جاذبه های شگفت انگیز گردشگری رشت است، این بوستان بخشی از طرح مجتمع فرهنگی - تفریحی و سیاحتی استخر عینک است، منشاء آبگیری این استخر هزاران چشمه ریز و درشت در بستر شنی و کف آن است، وجه تسمیه استخر طبیعی موجود از این چشمه های پیرامون آن بوده است. ناصرالدین شاه در سفر نامه خود به گیلان از استخر و زیبایی های طبیعی آن با شگفتی یاد می کند و برای توصیف طبیعت آن از عبارات شاعرانه مدد می جوید.

 استخر مزبور دارای مساحت ۲۳۰ هزار متر مربعی بوده و چشم انداز زیبای استخر به همراه وسایل تفریحی جلوه خاصی به این پارک تفریحی داده است.

" خانه ابریشمی " معماری زیبا خود را به رخ گردشگران می کشد

" خانه ابریشمی " که معماری زیبای خود را به رخ گردشگران می کشد از جلوه های تاریخی کلانشهر رشت است، این بنا در ضلع جنوب شرقی میدان صیقلان و در انتهای کوچه شاعری وقاع شده است.

بافت پیرامونی این خانه از جلوه ای سنتی و تاریخی برخوردار است، این بنا یکی از ارزشمندترین ساختمان های متعلق به عصر قاجاریه است، بانی آن به روایتی حاج میرزا اسماعیل حاکم متنفذ دوره ناصرالدین شاه بوده است.

در سال ۱۳۱۸ هجری شمسی حاج احمد میرزا ابریشمی آن را از وارث میرقاسم خریداری کرد، محوطه این بنا دو هزار مترمربع و زیربنای خانه ۶۵۰ مترمربع است، دارای دو طبقه بوده که طبقه دوم آن دارای آئینه کاری و گچ بری زیبا و منحصر به فردی است.

" خواهر امام " که از معروفترین بقاع متبرکه گیلان به شمار می رود هر ساله عده زیادی از گردشگران را به سوی خود جلب می کند.

نام اصلی این امامزاده فاطمه اخری است، وی دخت چهارم امام موسی کاظم (ع) و خواهر امام رضا (ع) است، وی در سال ۹۷۱ هجری قمری دیده به جهان گشود و چهارساله بود که پدر بزرگوارش به شهادت رسید.

امامزاده فاطمه اخری پس از شهادت پدر بزرگوارش بر اثر ظلم و جور حکومت عباسی به دیلمان سفر کرد و در سن ۲۴ سالگی به دلیل بیماری درگذشت، آرامگاه فاطمه اخری هم اکنون زیارتگاه دوستداران اهل بیت (ع) است.

" مسجد حاج صمد خان " یکی از مراکز مذهبی شهر رشت به شمار می رود، این مسجد بنایی دو طبقه که از چهار طرف به محوطه حیاط راه دارد. در سال ۱۳۳۴ هجری قمری در اواخر دوره قاجاریه در محله باقرآباد رشت از سوی حاج صمد خان شیروانی ساخته شده است، تاریخ ساخت این بنا روی دو سنگ مرمر در دو طرف محراب مسجد نصب شده است.

فاطمه اخری همچون نگینی در گیلان می درخشد

" بازار اصلی شهر رشت " از دیگر جاذبه های گردشگری مهم رشت است که همواره برای مسافران جذاب و دیدنی است، این بازار مهمترین کانون فعالیتهای تجاری محسوب می شود که در بافت قدیمی شهر رشت قرار دارد و روزانه پذیرای تعداد بسیار زیادی از مردم محلات مختلف شهرها و روستاهای اطراف است.

بدون شک افزایش روز افزون سفر درکشورها و علاقه مندی مردم برای دیدن جاذبه ها، مدیران به ویژه در حوزه شهری باید به فکر جذب سرمایه های ناشی از سفر و گردشگری به نقاط تحت مدیریت خود باشند.

به هر حال مدیران کلانشهر رشت نیز برای رونق و پویایی جاذبه های گردشگری این شهر کهن از هر فرصتی برای سرریز سرمایه ها برای عرصه های مغفول مانده از قبیل بافت های قدیمی شهر، جاذبه های طبیعی، ساختمانهای با ارزش و بازارها استفاده کنند.