بارها از دوستان و اطرافیان این کلمه رو شنیده بودم و با خودم می گفتم خوب یعنی چی چلغوز؟! عجب کلمه مبهمیه ؟! تا این که تصمیم گرفتم رازشو برای خودم روشن کنم که در آخر معلوم شد که بابا اونقدر ها هم چلغوز بودن بد نیست! چلغوز فحش نیست، دانه خیلی خوشمزه یک درخت شبیه صنوبر است.
دانهای قهوهای رنگ که وقتی آن را در پوسته چوبیاش میبینی به یاد هسته خرما میافتی. این دانه را وقتی بو میدهند با صوت خاصی سر باز میکند و دانه چلغوز از آن خارج میشود. در واقع چلغوز، میوه نوعی صنوبر بزرگ با برگهای سوزنی کوتاه و ضخیم بوده که بومی پاکستان، افغانستان و شمال شرق ایران از جمله شیروان است.
در قدیم شیرازیها و اراکیها چلغوزخور قهاری بودند، اما امروزه در شمال بخصوص گیلان و در سراسر مشهد مصرف آن متداول شده است؛ اما پرسش اینجاست چلغوز چه مزیت تغذیهای یا درمانی دارد که با توجه به قیمت گران آن مردمان برخی شهرها و استانهای کشورمان به مصرف آن روی آوردهاند؟
چلغوز، مزیت آجیل را دارد
روغن آن همچون روغن زیتون از افزایش کلسترول بد خون جلوگیری کرده و سرخرگها را از آسیب حفظ میکند و از حملات قلبی میکاهد.
به دلیل کمک به کاهش تریگلیسیرید خون یار مهربان کبد است و به جهت فیبر و چربی بالا کورکننده خوب اشتهاست. پتاسیم و منگنز آن به تعادل فشار خون کمک کرده و منیزیم این دانه از بیخوابیهای شبانه میکاهد و دردهای عضلانی، خستگی مفرط، تنش و اضطراب را برطرف میکند.
چلغوز به دلیل دارا بودن ویتامینهای A، E و K برای شادابی و سلامت پوست و تقویت چشم نافع است. نیاسین یا همان ویتامین B3 آن برای تقویت حافظه و حفظ شادابی روح و روان موثر است و آهن گیاهی آن به اکسیژنرسانی سلولها و بافتهای بدن کمک میکند.
خصوصیات تغذیهای و درمانی چلغوز تقریبا با انواع مغزهای آجیلی برابری میکند، اما ویژگی قابل توجه، میزان بالای ترکیبات آنتیاکسیدانی چلغوز است که میتواند رادیکالهای مضر حاصل از واکنشهای مخرب بدن را بهطور نسبی خنثی کند.
اما لازم است بدانید این دانه طبع بسیار گرمی دارد و برای همه افرادی که مزاج خشک دارند همچون صفراویها و سوداویها مناسب نیست و مصرف آن فقط به مزاجهای رطوبی همچون دموی بویژه بلغمیها توصیه میشود.
این را هم بدانید اکنون در بسیاری از استانهای کشورمان چلغوز ناشناخته بوده و کمتر به فروش میرسد. حال اگر وسوسه شدهاید که مزه این مغز پرچرب را امتحان کنید برای اطمینان از تازگی این دانه، آن را از آجیلفروشیهای معتبر خریداری کنید. این رو هم باید بدونید که، چلغوز این روزها کیلویی صدهزار تومان معامله می شود. این رقم بسته به کیفیت و تازگی چلغوز می تواند کمی بالاتر یا پایین تر هم باشد. البته بیشتر خشکبارفروشی ها در آستانه عید چلغوز نمی فروشند. چون اولا خریدار زیادی ندارد و ثانیا قیمت آن در دوماه گذشته از کیلویی حدود هفتاد درصد افزایش پیدا کرده است. یعنی از شصت هزار تومان به صد هزار تومان رسیده است.
چلغوز در کنار پسته و بادام و افتابگردان و کدو و پسته شام، وارد آجیل شده است
دلیل گرانی چلغوز وارداتی بودن آن است. چلغوزی که در بازار وجود دارد از هیمالیا، پاکستان و افغانستان به ایران می آید و به جز قیمت بالایش، پروتئین، فیبر، آنتی اکسیدان، پتاسیم، ویتامین E، چربی و انرژی بالایی هم دارد. روغن چلغوز خاصیت روغن زیتون را دارد و به عملکرد بهتر قلب و کبد کمک می کند.