آیا سبزیجات حاصل از جنوب تهران بهداشتی است؟

آبیاری مزارع با آب‌‌ فاضلاب تصفیه نشده عامل بروز انواع بیماری‌های انگلی، روده‌ای و سرطان‌هاست.

در باور بسیاری از افراد ریشه گیاه قابلیت جدا‌سازی‌ مواد غیرضروری و ناسالم را از خاک دارد و می‌توان آن را با هر آبی آبیاری کرد. این باور اشتباه که ناشی از عدم‌آگاهی کشاورزان است به همراه بی‌آبی گسترده‌ای که سراسر کشور را فراگرفته، باعث شده که بخشی از مزارع جنوب شهر تهران با آب‌های فاضلاب شهری و روستایی آبیاری شود. محصولات به‌دست آمده از این مزارع معضلی را ایجاد کرده که به گفته متخصصان حوزه سلامت فاجعه است.

چندی پیش استانداری تهران اعلام کرد که مزارع آلوده جنوب تهران تا پایان تیرماه به‌طور کامل تخریب خواهند شد، این در حالی است که هنوز بخش عمده‌ای از مزارع آلوده در تهران قرار دارد. به گفته رئیس مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت، در حال حاضر بیشترین سطح زیرکشت که با فاضلاب آبیاری می‌شود در تهران است.

به گزارش همشهری از بین بردن مزارع آلوده سال‌هاست که به طور ضربتی ‌یا برنامه‌ریزی‌های کوتاه‌مدت انجام می‌شود ولی هنوز منجر به متوقف شدن این روند آبیاری نشده است. رئیس مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت با اشاره به اقدامات انجام شده در جهت حذف پدیده آبیاری مزارع با فاضلاب، از تقلیل این موضوع به یک چهارم سال89 خبر داد و به ایسنا گفت: اکنون حدود 2هزار هکتار زمین در کشور با فاضلاب آبیاری می‌شود که کاهش ایجاد شده در میزان آبیاری مزارع با فاضلاب، حاصل برگزاری صدها جلسه و پیگیری‌های وزارت بهداشت است اما هنوز به صفر نرسیده است.

از سوی دیگر مدیرکل محیط‌زیست استان تهران نیز فاضلاب را عامل اصلی آلودگی محصولات کشاورزی اراضی جنوب تهران دانست و گفت: حداقل ۳۰درصد اراضی کشاورزی جنوب تهران با آب فاضلاب آبیاری می‌شود. محمد هادی حیدر‌زاده به ایلنا گفت: برای جلوگیری از ورود آلودگی به اراضی کشاورزی جنوب تهران کارگروهی با مسئولیت وزارت جهادکشاورزی تشکیل شده که وظیفه محیط‌زیست پلمب واحدهای آلاینده بوده و تا‌کنون 11واحد قالیشویی پلمب شده و چند واحد دیگر نیز در دست اقدام است.

محصولاتی که با آبیاری به‌وسیله فاضلاب به‌دست آمده‌اند سلامت انسان‌ها را به خطر می‌اندازند. در سال84 اپیدمی وبا به‌صورت گسترده در ایران رخ داد که حدود هزار نفر به آن مبتلا شدند. این افراد که از شرق کشور برای کار در مزارع سبزی و صیفی‌جات به اطراف تهران آمده بودند عامل گسترش این بیماری بودند. دکتر مسعود مردانی در گفت‌وگو با همشهری گفت: مسئله آبیاری مزارع با آب فاضلاب فاجعه است. کشاورزی که با فاضلاب مزرعه خود را آبیاری می‌کند مستقیما با سلامت مردم در حال جنگ است. این در حالی است که مردم نیز هنوز شست‌وشو و سترون کردن سبزی و میوه را به خوبی انجام نمی‌دهند.

دکتر مردانی ‌ توصیه کرد که در فصل تابستان ابتدا برای مصرف صیفی‌جات آلودگی‌زدایی صورت بگیرد و گل و لای را از آن جدا کنیم. پس از آن میوه و سبزی را پاک کنید و برای مدت 20دقیقه تا نیم ساعت در آب قرار دهید. البته بعضی از افراد در این مرحله کمی مایع ظرفشویی اضافه می‌کنند. پس از شست‌وشو، به‌مدت 20دقیقه دیگر با ماده پرکلرین در آب نگه‌دارید و پس از آن شست‌وشو‌های مکرر انجام دهید.

به‌عبارت دیگر برای شست‌وشوی میوه و سبزی به‌خصوص سبزی باید آلودگی‌زدایی، گند زدایی وسترون کردن انجام داد. 90درصد افراد جامعه این کار را کامل انجام نمی‌دهند. سبزی و میوه‌ای که با فاضلاب آبیاری می‌شود ممکن است حاوی انگل، میکروب‌های روده‌ای و عوامل بیماری‌زای روده‌ای مثل وبا باشد. اگر شست‌وشوی سبزیجات به خوبی صورت نگیرد در فصل گرم سال شاهد دل‌درد‌های شکمی، تب، اسهال (اسهال حاد عفونی) عفونت‌های انگلی یا بیماری‌هایی مانند سامونلا ‌خواهیم بود.

علاوه براین ثابت شده‌ که فلزات سنگین از عوامل اصلی بروز سرطان در افراد است و متأسفانه در آب‌های فاضلاب این فلزات یافت می‌شود. بنابراین سبزیجاتی که با این آب‌ها آبیاری شود حاوی فلزات سنگین و عامل سرطان خواهد بود. برای رفع معضل آبیاری مزارع با آب فاضلاب بارها مسئولان کمیسیون بهداشت مجلس، وزارت بهداشت، سازمان محیط‌زیست، جهادکشاورزی، اداره آب و فاضلاب استان تهران و سازمان ملی استاندارد جلسه برگزار کرده‌اند.

به گفته رسول خضری عضو کمیسیون بهداشت مجلس در اواخر تیر‌ماه نیز آخرین جلسه با موضوع آبیاری مزارع با آب فاضلاب و سموم و فلزات سنگین در محصولات غذایی برگزار شد. وی در گفت‌وگو با همشهری گفت: از آب فاضلاب شهر‌هایی می‌توان برای آبیاری مزارع استفاده کرد که در نقاط مختلف شهر تصفیه خانه وجود داشته باشد. هنوز در روستاهای اطراف تهران تصفیه خانه فاضلاب وجود ندارد. انهار جاری در روستاها و شهر‌ها باید از هم جدا باشند، متأسفانه در برخی شهرک‌های اقماری و روستاها این دو با هم مخلوط شده است. از آنجایی که سالیان سال نهر جاری برای آبیاری استفاده می‌شد با مخلوط شدنش با فاضلاب همچنان مورد استفاده قرار می‌گیرد. وی 15سازمان را متولی این امر دانست و گفت: این سازمان‌های زیر مجموعه شورای‌عالی سلامت که رئیس آن، رئیس‌جمهور و دبیر آن وزیر بهداشت است باید در مورد این مسئله با هم همکاری کنند.